Neden Bize Söyleneni Yapmaktan Hoşlanmayız?

Yazar intown | 15 Mart 2021

Neden bize söyleneni yapmaktan hoşlanmayız?

…ve ebeveynler ve çocuklar arasındaki inatlaşmalar nasıl çözüme varabilir ?

Çocuklarınızı büyütürken, onlara sunduğunuz seçeneklerin çok dışında seçim yaptıkları oldu mu hiç?

-Evde elma ve muz var, hangisini yemek istersin?

-Portakal !

Veya bir alışveriş anında, sizin aklınızdakinin ve sunduklarınızın çok dışında bir elbise seçimi yaptıkları oldu

mu?

Neden bazen çocuklar söylenenin tam tersini yapar? Neden insan bazen bir yardım almaktan hoşlanmaz? Neden bazı propogandalar etkili olmazlar?

Amerika’da bulunduğum dönemde, yakın çevremde SAT sınavına hazırlanan lise öğrencileri vardı. Orada da anne babaların ders çalış, zamanını iyi değerlendir gibi uyarılarının çok dikkate alınmadığını gözlemleyip, işe yaramayan bu uyarıların, nasıl dikkate alınır hale gelebileceğini anlama ve anlatma ihtiyacı duydum.

Söylenenin tersine gitme eğilimine Psikolojik Tepki denir. (Brehm,1966) Tepki genellikle özgürlüğümüzün tehdit altında olduğunu hissettiğimizde oluşur. Birinin bizi etkilemeye çalıştığını algıladığımızda tepki ortaya çıkar ve bizi kendi inançlarımızı, görüşlerimizi korumaya ve bizden istenen şeyin tersini yapmaya iter.

Benim bahsettiğim gençler gibi bazı bireyler, özerklikleri üzerinde kısıtlama olarak algıladıkları herhangi bir etkiye karşı çıkmaya meyillidirler. Yüksek tepkili bireyler onları yönlendirmeye çalışan kişileri pek sevmezler. (Hong,1992)

Ne yapılacağının söylenmesini sevmemek aynı zamanda kültürle de yakından alakalıdır. Pandeminin başladığı ilk zamanlarda Amerika’da maske takmanın zorunlu olması ile ilgili çok tartışma yaşanmıştı. Bazı gruplar maske zorunluluğunu protesto etmişlerdi. Bir Türk olarak çok ilginç bulmuştum çünkü benim kültürümde devlet /sağlık görevlileri bir şey yapmamız gerektiğini belirtiyorsa ona karşı çıkmak pek aklıma gelmeyebilirdi. Bu kıyaslamayı kendi içimde yaşamıştım. Amerika’da kişinin özgürlüğünü korumaya yönelik kültürel bir eğilim vardır. Bireysellik, özerklik ön plandadır. Fakat daha kolektif kültürlerde, bireyden çok gruba değer verme eğilimi bulunduğundan, hükümetin zorunlu kıldığı maske takma kuralına daha çok uyulduğu görülür.

Bu kültür etkileri çocuk yetiştirmede de ortaya çıkmaktadır. Daha kolektif kültürlerde yetişen çocuklarda, otoriteye saygı ve itaat daha yüksektir. ABD gibi bireysel kültürdeki ebeveynler çocuklarını daha bağımsız olmaya, özerk olmaya teşvik ederler. (Park ve Lau,2016)

İnsanların sağlığı için uğraşan halk sağlığı uzmanları, çocuklarından tepki gören ebeveynler ! Reklamlardan insanlar etkilenip ürünü satın alıyor da siz reklamcılardan neyi eksik yapıyorsunuz, veya onlar nasıl ikna ediyor? Reklamlar insanları onların kendi fikirleri olduğu algısını yaratarak ikna ediyor..

Reklam yapanlar genelde ‘Bunu da ya da başka bir şeyi al’ demezler. Bunun yerine ‘Bu sosyal medya fenomeni de bunu giyiyor’, ‘Hepsi tükenmeden yetişin’ çağrıları ile istek uyandırarlar, satın almaya motive ederler. Çünkü bu tip dolaylı mesajlar, en tepkisel kişilerde bile emir algısı yaratmazlar ve özgürlükleri tehdit etmezler. Kimliğimiz tehdit edilmeden, ait olma ihtiyacımıza etki eden psikolojik taktikler ile ikna oluruz.

Tabi ki aileler olarak çocuklarımızın körü körüne, sorgulamadan verilen fikirleri kabul etmelerini istemek hatalı olur. Bizi gereğinden fazla etkilemeye çalışanların farkında olmak ve direnmek olumlu bir sosyal davranıştır. Buna en güzel örnek akran baskısı gösterilebilir.

Ben çocuklarda, gençlerde farkındalık oluşturmayı hep tercih ederim. Çıkarlarına uygun olmayan dürtüsel tetikleyicileri anlayarak, özerkliklerine zarar vermeyen, optimal seçimler yapabilirler.

pinargen.com dan blog yazılarını okuyabilirsiniz. Online veya yüzyüze randevu için pinargen.com adresini kullanabilir, dilerseniz telefon üzerinden de randevu oluşturabilirsiniz!

Bir önceki yazımız olan Zion Academy Göktürk'te Spor Severlere Kapılarını Açtı.. başlıklı makalemizde Aerobıc, Crosfıt ve Hıphop hakkında bilgiler verilmektedir.